Samsettar og uppréttar sögulegar loftmyndir af Íslandi. Unnið er að því að staðsetja loftmyndir frá 1974 og 1994 – 2000 úr loftmyndasafni Landmælinga Íslands (https://gatt.lmi.is/geonetwork/srv/ice/catalog.search#/metadata/d2323e18-ab9f-495d-8a4e-58c2a5fb096e ). Myndirnar eru birtar jafnóðum og búið er að staðsetja þær en ætlunin er að staðsetja eldri myndir síðar. Svæði af myndum sem teknar voru í sama flugi og úr sömu flughæð eru sett saman. Upplausn myndanna er yfirleitt 50 cm. Búið er að vinna myndirnar með sjálfvirkum aðferðum. Ákveðnar staðsetningar eru valdar af gervitunglamyndum (https://gatt.lmi.is/geonetwork/srv/ice/catalog.search#/metadata/e542c260-6431-48a5-8065-93350b8cb3a1) og stilltar af á ÍslandsDEM landhæðalíkaninu (https://gatt.lmi.is/geonetwork/srv/ice/catalog.search#/metadata/e6712430-a63c-4ae5-9158-c89d16da6361 ). Gerð eru nákvæm landhæðalíkön úr sögulegu loftmyndunum þar sem hæðarnákvæmni er yfirleitt innan við 1 m. Líkönin eru síðan notuð til að staðsetja loftmyndirnar. Áætluð staðsetningarnákvæmni myndanna er minna en 2 m. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------- This repository includes orthorectified and mosaicked historical aerial images from all over Iceland. The datasets are created from historical aerial images on film from the years 1974, 1994 - 2000 from the aerial photograph collection of the NLSI (https://gatt.lmi.is/geonetwork/srv/ice/catalog.search#/metadata/d2323e18-ab9f-495d-8a4e-58c2a5fb096e). Each mosaic is created from images taken on the same day at approximately the same height. The resolution of the mosaics is usually 50 cm. The historical photographs have been processed using automated methods of detection of points of interest (control points?) using the Maxar mosaic (https://gatt.lmi.is/geonetwork/srv/ice/catalog.search#/metadata/e542c260-6431-48a5-8065-93350b8cb3a1)) followed by a refined correction of the cameras using the IslandsDEM (https://gatt.lmi.is/geonetwork/srv/ice/catalog.search#/metadata/e6712430-a63c-4ae5-9158-c89d16da6361) as reference. For each block of historical photographs, an accurate Digital Elevation Model (DEM) is created (where the vertical accuracy is typically better than 1 m), which is used to orthorectify the aerial photographs. The estimated horizontal accuracy of the orthorectified aerial imagery is better than 2 meters.

Loftmyndasjáin er vefsjá með sögulegum loftmyndum og er byggð á loftmyndasafni Landmælinga Íslands sem nær rúmlega 80 ár aftur í tímann. Vefsjáin var hönnuð hjá Landmælingum Íslands í samstarfi við Jarðvísindastofnun HÍ og Fjarkönnunarmiðstöð HÍ. Loftmyndunum sem finna má í vefsjánni (https://www.lmi.is/is/landupplysingar/fjarkonnun/loftmyndasafn) hefur verið safnað úr flugvél, þær skannaðar og breytt í kort. Vefsjáin gefur því fólki færi á að stökkva upp í nokkurs konar ferðatímavél yfir Íslandi og skoða þær breytingar sem orðið hafa á landslagi, t.d. af völdum eldgosa, hopunar jökla eða útbreiðslu plantna, og í þéttbýli síðustu 80 árin. Loftmyndasjáin nýtist við kennslu, rannsóknir og sögu auk þess að svala almennri forvitni. Aðgangur að vefsjánni er öllum opinn og án gjaldtöku.

Röð uppréttra loftmynda úr loftmyndasafni Landmælinga Íslands sem unnar voru á árunum 2013 til 2018 hjá Jarðvísindastofnun HÍ, sem partur af tveimur verkefnum: 1 - Mælingar á jöklabreytingum úr sögulegum loftmyndum. Þetta verkefni var unnið af Joaquín M.C. Belart í M.Sc. og Ph.D. hjá Jarðvísindastofnun. Útvaldar loftmyndir frá 1945 til 1994 voru skannaðar hjá Landmælingum Íslands sérstaklega fyrir þetta verkefni. Vinnsla þessara loftmynda fór fram með því að nota "Ground Control Points" (GCP) sem teknir voru úr lidarmælingum á íslenskum jöklum. Úrvinnsla gagna úr Drangajökli fór fram með ERDAS hugbúnaðinum. Nánari upplýsingar um vinnsluna er að finna í Magnússon o.fl., 2016 (https://tc.copernicus.org/articles/10/159/2016/tc-10-159-2016.html). Úrvinnsla gagna frá öðrum jöklum var unnin með MicMac hugbúnaðinum, einnig með GCP teknir af lidar. Nánari upplýsingar um vinnsluna eru fáanlegar í Belart o.fl., 2019 (https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-glaciology/article/geodetic-mass-balance-of-eyjafjallajokull-ice-cap -for-19452014-processing-guidelines-and-relation-to-climate/9B715A9E0413A6345C2B151B1173E71D) og Belart o.fl., 2020 (https://www.frontiersin.org/articles/10.31630/feart/full.316390/feart. 2 - Mælingar á hraunmagni Heklugosanna á XX öld. Þetta verkefni var unnið af Gro B.M. Pedersen sem hluti af verkefni þar sem unnið var að umhverfiskortlagningu og vöktun Íslands með fjarkönnun "Environmental Mapping and Monitoring of Iceland by Remote Sensing" (EMMIRS, fjármagnað af Rannís) á árunum 2015-2018. Loftmyndirnar af Heklu frá 1945 til 1992 voru skannaðar af Landmælingum Íslands. Vinnsla þessara mynda var gerð með ERDAS hugbúnaðinum og nánari upplýsingar um vinnsluna er hægt að nálgast í Pedersen o.fl., 2018 (https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/2017GL076887) --------------------------------------------------------------------------------------------------------------- A series of orthomosaics using the archives of aerial photographs from Landmælingar Íslands (Loftmyndasafn) created between 2013 and 2018 at the Institute of Earth Sciences, as part of two projects: 1 - Measurements of glacier changes from historical aerial photographs. This project was conducted by Joaquín M.C. Belart during his M.Sc. and his Ph.D. at the Institute of Earth Sciences. A selection of aerial photographs from 1945 to 1994 were scanned at Landmælingar Íslands specifically for this project. The processing of these aerial photographs was done using Ground Control Points (GCPs) extracted from lidar surveys of Icelandic glaciers. The processing of the data from Drangajökull ice cap was done using the ERDAS software. Further details on the processing are available in Magnússon et al., 2016 (https://tc.copernicus.org/articles/10/159/2016/tc-10-159-2016.html). The processing of the data from other glaciers was done using the MicMac software, also with GCPs extracted from lidar. Further details of the processing are available in Belart et al., 2019 (https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-glaciology/article/geodetic-mass-balance-of-eyjafjallajokull-ice-cap-for-19452014-processing-guidelines-and-relation-to-climate/9B715A9E0413A6345C2B151B1173E71D) and Belart et al., 2020 (https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/feart.2020.00163/full) 2 - Measurements of the lava volumes of the Hekla eruptions in the XX century. This project was conducted by Gro B.M. Pedersen as part of the Environmental Mapping and Monitoring of Iceland by Remote Sensing (EMMIRS, financed by Rannís) project between 2015-2018. The aerial photographs of Hekla from 1945 to 1992 were scanned by Landmælingar Íslands. The processing of these photographs was done using the ERDAS software, and further details of the processing are available in Pedersen et al., 2018 (https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/2017GL076887) References: Belart J.M.C., Magnússon E., Berthier E., Pálsson, F., Aðalgeirsdóttir, G., & Jóhannesson, T. (2019). The geodetic mass balance of Eyjafjallajökull ice cap for 1945–2014: Processing guidelines and relation to climate. Journal of Glaciology, 65(251), 395-409. doi:10.1017/jog.2019.16 Belart J.M.C., Magnússon E., Berthier E., Gunnlaugsson Á.Þ., Pálsson F., Aðalgeirsdóttir G., Jóhannesson T, Thorsteinsson T and Björnsson H (2020) Mass Balance of 14 Icelandic Glaciers, 1945–2017: Spatial Variations and Links With Climate. Front. Earth Sci. 8:163. doi: 10.3389/feart.2020.00163 Magnússon, E., Belart, J.M.C., Pálsson, F., Ágústsson, H., and Crochet, P.: Geodetic mass balance record with rigorous uncertainty estimates deduced from aerial photographs and lidar data – Case study from Drangajökull ice cap, NW Iceland, The Cryosphere, 10, 159–177, https://doi.org/10.5194/tc-10-159-2016, 2016. Pedersen, G. B. M., Belart, J. M. C., Magnússon, E., Vilmundardóttir, O. K., Kizel, F., Sigurmundsson, F. S., et al. (2018). Hekla volcano, Iceland, in the 20th century: Lava volumes, production rates, and effusion rates. Geophysical Research Letters, 45, 1805–1813. https://doi.org/10.1002/2017GL076887

Nú hafa Landmælingar Íslands útbúið vefkort með því að staðsetja og klippa saman hin svokölluðu Herforingjaráðskort. Eftirfarandi lýsing á Herforingjaráðskortum er tekin af vef Landsbókasafns: Á síðasta áratug 19. aldar varð dönskum yfirvöldum ljóst að þau kort sem til voru af Íslandi stæðust ekki þær kröfur sem gera þyrfti í samfélagi þess tíma. Bestu kort af Íslandi sem buðust voru í stórum dráttum byggð á strandmælingum danska sjóhersins sem fram fóru á árunum 1801-1818 annars vegar og hins vegar á kortum Björns Gunnlaugssonar sem byggð voru á fyrrnefndum strandmælingum og eigin mælingum Björns á árunum 1831-1843. Á fjárlögum 1899 voru veittar 5000 krónur og skyldi hefja nýjar þríhyrninga- og strandmælingar á Reykjanesi. Árið 1900 var gefin út í Danmörku tilskipun um að sendur skyldi leiðangur til Íslands til að mæla hér grunnlínu og hnattstöðu. Síðan var ætlunin að mæla þríhyrninganet út frá nýju grunnlínunni. Hingað voru sendir danskir liðsforingjar og sumarið 1900 var unnin ýmis undirbúningsvinna. Árið 1902 höfðu fjárveitingar verið auknar svo að rétt þótti að hefjast handa. Byrjað var á Hornafirði og mælt vestur ströndina og um lágsveitir Suðurlands en uppsveitum og hálendi frestað. Verkinu var svo haldið áfram tvö næstu árin en féll niður 1905 vegna fjárskorts og annarra anna hjá Landmælingadeild danska herforingjaráðsins (Generalstabens topografiske Afdeling) er tókst verkið á hendur. Eftir eins árs bið var þráðurinn tekinn upp að nýju enda bættist nú við fjárstyrkur úr ríkissjóði Dana. Á árunum 1906-1914 var unnið öll sumur, nema 1909, þegar ekkert var aðhafst. Var þá lokið byggðamælingum sunnanlands og mælt um Vesturland, norður og austur um Húnaflóa. Árangurinn var 117 kortblöð af þriðjungi landsins, suður- og vesturhluta, í mælikvarða 1:50.000 (auk nokkurra sérkorta af afmörkuðum svæðum). Þau eru gjarnan nefnd herforingjaráðskortin í höfuðið á þeim sem stóðu fyrir gerð þeirra.

Radargögn úr Sentinel-1 gervitunglum hafa meðal annars verið nýtt við að meta aflögun yfirborðs jarðar í tengslum við jarðhræringar, m.a. í tengslum við eldgosið við Fagradalsfjall árið 2021. Sentinel gervitunglin eru hluti af Copernicus áætluninni og eru rekin af Evrópsku Geimvísindastofnunni (ESA), en Ísland á aðild að áætluninni. Með því að raða saman mörgum myndum af sama svæði teknum á ólíkum tíma má gera svokallaðar bylgjuvíxlgreiningar. Með þeim má greina jarðskorpuhreyfingar á því tímabili sem gögnin ná yfir og bera saman við aðrar óháðar mælingar, svo sem GPS mælingar. Myndin sýnir breytingar frá 09.03 til 15.03.2021 Upplýsingarnar eru fengnar úr umfjöllun um eldgosið við Fagradalsfjall á heimasíðu Veðurstofu Íslands: https://www.vedur.is/um-vi/frettir/skjalfti-m57-a-reykjanesi

See english text below. Gos hófst við Fagradalsfjall 19. mars 2021 og stóð í um hálft ár. Myndkort Reykjanesgossins var upphaflega búið til í samstarfi Náttúrfræðistofnunar Íslands, Landmælinga Íslands, Jarðvísindastofnunar og Almannavarna, sem hluti af viðbragðsáætlun gossins við Fagradalsfjall árið 2021. Aftur hófst gos 3. ágúst 2022 og var formlega lokið í desember sama ár. Árið 2023, 10. júlí, hófst gos á ný á Reykjanesskaga og voru upptökin við Litla-Hrút. Frá 5. ágúst sama ár var engin virkni í gígnum. Öflug jarðskjálftahrina hófst síðan skammt norðan við Grindavík þann 25. október 2023. Í kjölfarið fylgdi mikil virkni á svæðinu, gögn benda til kvikuinnskota og skýr merki eru um landris. Öflun gagna fyrir myndkort var haldið áfram og nýjar myndir gerðar aðgengilegar og birtar í Umbrotasjá. Myndirnar voru teknar með Phase One myndavél um borð í flugvél og unnar með Agisoft ljósmælingahugbúnaðinum til að búa til hæðarlíkan (Digital Elevation Models, DEM) og myndkort. Myndkortin eru aðgengileg í gegnum WMS þjónustur og á vef Umbrotasjár (https://kortasja.lmi.is/mapview/?application=umbrotasja) innan við sólarhring eftir gögnunum hefur verið aflað. Gögnin eru uppfærð jafnt og þétt þegar nýjar upplýsingar berast og á meðan á gosinu stendur. - - - - An eruption began at Fagradalsfjall on March 19, 2021 and lasted for about six months. The orthomosaic of the Reykjanes eruption has been created in a collaborative effort between the Natural History Institute of Iceland, National Land Survey of Iceland, the Institute of Earth Sciences and Almannavarnir, as part of the response plan of the Fagradalsfjall eruption of 2021. Eruption began again on August 3, 2022 and was officially over in December of the same year. In 2023, on July 10, an eruption started again on the Reykjaness Peninsula, and the source was at Litli-Hrútur. From August 5 of the same year there was no activity in the crater. A powerful series of earthquakes then began just north of Grindavík on October 25, 2023. This was followed by intense activity in the area, data indicates magmatic intrusions and there are clear signs of landrising. The acquisition of data for image maps continued and new images were made available and published in Umbrotasjá: https://kortasja.lmi.is/mapview/?application=umbrotasja. The images were taken with a Phase One camera on board an aircraft and processed with Agisoft photometry software to create Digital Elevation Models (DEM) and image maps. The image maps are available through WMS services and on Umbrotasjár's website (https://kortasja.lmi.is/mapview/?application=umbrotasja) within 24 hours after the data has been acquired. The data is updated constantly, or when new information is received during the eruption. The data collected and processed by the National Land Survey of Iceland, the Icelandic Institute of Natural History and the Institute of Earth Sciences. Based on the work of Pedersen et al., 2022. Reference: Pedersen, G. B. M., Belart, J. M. C., Óskarsson, B. V., Gudmundsson, M. T., Gies, N., Högnadóttir, T., et al. (2022). Volume, effusion rate, and lava transport during the 2021 Fagradalsfjall eruption: Results from near real-time photogrammetric monitoring. Geophysical Research Letters, 49, e2021GL097125. https://doi.org/10.1029/2021GL097125

Safn skannaðra Íslandskorta í kvarðanum 1:100.000, svokölluð Atlaskort gerð af landmælingadeild danska herforingjaráðsins á fyrstu fjórum áratugum 20. aldarinnar, en seinast uppfærð árið 1989. Uppréttar GeoTIFF myndir sem varpað var úr VisIT hugbúnaðinum þegar kortin voru gefin út á diskum. Hægt er að sækja kortin á niðurhalssíðu Landmælinga Íslands í fjórum pökkum: Kortblöð 2 til 28 / 31-59 / 61-79 / 80-115.

Um er að ræða sérkort Landmælinga Íslands sem skönnuð voru inn, fyrir Kortadisk 3 frá árinu 2004. Suðvesturland, mælikvarði 1:100.000, endurskoðunarár 2001 Þingvellir, mælikvarði 1:25.000, endurskoðunarár 1994 Hornstrandir, mælikvarði 1:100.000, endurskoðunarár 2000 Húsavík-Mývatn, mælikvarði 1:100.000, endurskoðunarár 2000 Mývatn, mælikvarði 1:50.000, endurskoðunarár 1996 Skaftafell, mælikvarði 1:25.000, endurskoðunarár 2000 Öræfajökull, mælikvarði 1:100.000, endurskoðunarár 1982-1991 Þórsmörk-Landmannalaugar, mælikvarði 1:100.000, endurskoðunarár 2000 Hekla, mælikvarði 1:50.000, endurskoðunarár 1998 Vestmannaeyjar, mælikvarði 1:50.000, endurskoðunarár 1995 Sursey, mælikvarði 1:5.000, endurskoðunarár 1993 Útgáfu sérkorta má rekja til mokkurra korta sem gefin voru út af Geodætisk Institut í mælikvarða 1:50.000 á fyrri hluta síðustu aldar. Tvö þeirra, Mývatn og Hekla 1:50.000 þróuðust með tímanum. Síðar bættust önnur við; ÞIngvellir 1:25.000 og Skaftafell einnig í mælikvarða 1:25.000, sem prentað var á sömu örk og samsett atlasblöð nr. 87 og 88, nefnt Öræfajökull. Þá komu út sérkort í mælikvarða 1:100.000, Suðvesturland, Húsavík-Mývatn, Þórsmörk-Landmannalaugar og Hornstrandir. Loks komu svo út í þessum flokki kort af Vestmannaeyjum og Surtsey. Kortin eru ólík að eðli og gerð fyrir utan það vera gefin út í mismunandi mælikvörðum, en þau eða það sammerkt að vera ætluð ferðafólki til að veita upplýsingar um þjóðgarða, friðlönd og aðrar náttúruperlur landsins.

Myndirnar voru teknar af Swedesurvey á tímabilinu 19.ágúst-09.september 2000. Viðmiðunarflöturinn er sporvalan WGS84 og nákvæmnin er +/- 2dm (e. relative accuracy). Um er að ræða 58 myndir sem voru teknar árið 2000 en færðar inn í kerfi LMÍ 14.06.2001. Myndirnar eru í mælikvörðunum 1:13.000 / 1:20.000 / 1:36.000. Ein yfirlitsmynd fylgir sem sýnir allt svæðið. Myndirnar eru svart/hvítar. Hæðarlíkan (og hæðarlínur) var unnið af Swedesurvey, út frá myndunum og er það einnig aðgengilegt hjá LMÍ. Nánari upplýsingar er hægt að fá hjá stofnuninni: lmi@lmi.is. LMÍ keyptu fullan afnotarétt á myndirnar og gögnin og má stofnunin dreifa þeim. Séu myndirnar og/eða gögnin notuð þarf að geta uppruna þeirra, þ.e. að þau séu upprunalega frá Swedesurvey (höfundaréttur) en í eigu LMÍ. Um er að ræða svo kallað "pilot project" sem ákveðið var að framkvæma sem hluta af undirbúningi áður en hafist var handa við vinnuna á fyrir landsþekjandi gagnasafn LMÍ, IS 50V. Á þessum tím voru einungis til gömul gögn (er fyrir utan DMA kortasvæðið). Kannað var á afmörkuðu svæði hver kostnaður gæti orðið fyrir gögn yfir allt landið og hvaða gæðakröfur ætti að gera.

Árið 2021 gerðu Loftmyndir ehf. og Landmælingar Íslands samning til eins árs, um aðgang að myndþekju Loftmynda ehf. fyrir allar A-hluta ríkisstofnanir. Þegar samningurinn rann út var hann framlengdur og tók umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneytisið við hlutverki Landmælinga Íslands sem samningsaðili. Með samningnum veita Loftmyndir leyfishafa aðgang að og rétt til að nota myndkortaþekju félagsins, þ.e. af þeim hluta Ísland og nærliggjandi eyja sem til er í gagnagrunni félagsins við undirritun samningsins og þeirra viðbóta sem verða til í gagnagrunni félagsins á samningstíma, en það eru: a. Myndkort með 0.1 m. myndeiningum af lágflugssvæðum. b: Myndkort með 0.25 m. myndeiningum af miðflugssvæðum. Samningurinn tekur við af öðrum samningum sem eftir atvikum kunna að vera í gildi við einstaka A-hluta stofnanir ríkisins, hvað varðar aðgang að myndkortum félagsins. Ef einstaka A hluta stofnanir ríkisins eru með samning um annars konar þjónustu frá félaginu heldur sá samningur gildi sínu nema viðkomandi stofnun og félagið semji um annað.